Khi chúng ta nghe về các loại tiền mã hóa như Bitcoin thường thông qua các bài viết gây xúc động mạnh hoặc tuyên bố nó là vị cứu tinh kinh tế của nhân loại hoặc cảnh báo về những rủi ro nặng nề nếu không chuyển khỏi tiền tệ truyền thống.

Sự thật là hầu hết mọi người không hiểu đầy đủ các khía cạnh toàn cảnh của tiền mã hóa - và điều này bao gồm cả chính những người sáng tạo. Không phải là tiền mã hóa thực sự phức tạp hay phức tạp hóa chính nó, chỉ là thị trường vẫn luôn là một tổ chức phức tạp với vô số sự thay đổi không ai biết.

Chúng ta đang ở giai đoạn đầu của các loại tiền tệ này và không có cách nào để biết được loại nào sẽ thực sự thành công trong thời gian dài. Thành công có nghĩa là gì? Một tiền mã hóa "thành công" sẽ như thế nào trong ba, năm hay 10 năm nữa? Đây là điều chúng ta phải xác định ngay bây giờ nếu không muốn phải đối mặt với sự sụp đổ của hình thức tiền tệ mới đầy hứa hẹn này.

Văn hoá hợp tác

Từ các tác phẩm của John Nash, người đoạt giải Nobel vừa qua, chúng ta đã nhận ra rằng hợp tác là chìa khóa cho tất cả mọi người để "giành chiến thắng" trong thế giới tiền mã hóa. Tuy nhiên, để tất cả mọi người hợp tác với nhau là một thách thức.

"Điều tốt nhất cho một nhóm đến khi mọi người trong nhóm làm những gì tốt nhất cho bản thân họ và cả nhóm."

John Nash

Bước đầu tiên là xác định các người tham gia trong trò chơi này. Bước tiếp theo là tìm ra cách khuyến khích mỗi người trong số họ giúp đỡ đồng tiền phát triển.

Có rất nhiều điều mà chúng ta có thể học được từ tự nhiên trong lĩnh vực này. Lấy kiến lửa làm ví dụ: nếu một trong số chúng rơi xuống sông, nó có lẽ sẽ bị chết đuối. Tuy nhiên, khi một nhóm kiến rơi trong nước, chúng hợp tác để tạo thành một cái bè sống, ngăn cả nhóm không bị chết đuối.

Đây là một ví dụ điển hình về sự hợp tác có thể dẫn cả nhóm đến một kết quả tốt hơn. Nhưng làm thế nào để dạy về hành vi này? Liệu con người có khả năng không chỉ hành động một mình vì lợi ích cá nhân ngắn hạn?

Hãy so sánh kiến với một nhóm khác: linh dương đầu bò.

Linh dương đầu bò: chủ nghĩa cá nhân gây tổn thương

Với linh dương đầu bò, bạn có thể nghe đến một đàn vài nghìn con đem lại một số sự bảo vệ khỏi những kẻ săn mồi. Bạn sẽ nghĩ rằng một con sư tử cái sẽ không có cơ hội chống lại một đội quân linh dương đầu bò khổng lồ nhưng sự thật là nó có thể dễ dàng chọn một trong số chúng mà không gặp phải những cuộc đối đầu từ những con khác. Ngay khi những con linh dương đầu bò bị đe dọa, chúng phân tán theo nhiều hướng và sư tử có thể dễ dàng xé xác một trong số chúng.

Thái độ "tất cả mọi người vì bản thân mình" khắc sâu vào đặc trưng sinh học của linh dương đầu bò đến mức quan tâm lẫn nhau không phải là một phần trong hành vi của chúng. Trong lý thuyết trò chơi, loại người tham gia này được gọi là "người tham gia giả". Họ không cung cấp giá trị thực cho hệ sinh thái. Họ không cải thiện kết quả; họ chỉ là ... ở đó.

Mạng lưới tiền mã hóa

Mạng lưới tiền mã hóa bao gồm những gì? Điều gì tạo nên hệ sinh thái không chỉ riêng đồng tiền? Hệ sinh thái chủ yếu bao gồm người dùng sử dụng đồng tiền và các thương gia chấp nhận tiền tệ. Nó cũng được tạo thành từ các dịch vụ tài chính và cơ sở hạ tầng vật chất làm cho đồng tiền dễ sử dụng. Sức mạnh và giá trị có sẵn của mạng lưới này gắn liền với chức năng và sự phát triển một cách hợp tác và hiệu quả của mạng lưới.

Nếu nền văn hoá chiếm ưu thế trong hệ sinh thái dựa trên sự tham lam và cạnh tranh, chất lượng của mạng lưới sẽ phản ánh điều này. Các thương gia nói chung sẽ chọn cách tính lệ phí cao hơn vì ưu đãi của họ phù hợp với sự tham lam ngắn hạn hơn là ổn định lâu dài. Các dịch vụ tài chính như máy ATM nói chung cũng sẽ đi kèm với lệ phí cao. Kết quả cuối cùng rất ít hoặc không có giá trị cho người dùng cuối so với tiền tệ truyền thống (cho việc sử dụng hàng ngày) và ngược lại, sự trung thành mà bạn nhận được từ người dùng sẽ nông cạn và hời hợt. Việc khuyến khích người dùng trong mạng lưới này đã được hướng tới việc có được mức giá cao nhất có thể thay vì có một hệ sinh thái ổn định. Quan điểm về mạng lưới này có thể sẽ giống với một đàn linh dương đầu bò.

Tin tưởng là tiền tệ

Trong một mạng lưới hợp tác, trước hết phải chú trọng xây dựng một hệ sinh thái ổn định. Vì cốt lõi của hệ sinh thái là đồng tiền, một đồng tiền ổn định hoạt động như một phương tiện trao đổi đáng tin cậy. Với một đồng tiền tăng trưởng ổn định, nỗi sợ hãi về dao động giá sẽ bị loại bỏ.

Nếu không có biến động về giá cả, các dịch vụ tài chính như máy ATM giờ đây có ít hoặc không có phí. Các thương gia và người sử dụng sẵn sàng chấp nhận đồng tiền này từ người khác và theo thời gian hệ sinh thái tự nhiên phát triển. Niềm tin là đồng tiền quan trọng nhất trên thế giới.

Khi bạn nuôi dưỡng một nền văn hoá của sự tin tưởng và hợp tác, những người tham gia có xu hướng cung cấp giá trị cho nhau. Họ nhìn thấy bức tranh toàn cảnh lớn và đóng góp vào lợi ích lớn hơn của mạng lưới. Các thương gia nhận thấy giá trị lâu dài trong việc giữ giá thấp thay vì mài mòn cho lợi nhuận ngắn hạn. Họ nhìn thấy giá trị trong việc gia tăng lòng trung thành của khách hàng và sự hài hòa trong mạng lưới.

Điều này làm cho một mạng lưới hợp tác trở nên giá trị hơn. Cách tiếp cận hợp tác kiểu “kiến lửa” không chỉ mang lại sự hòa hợp cho mạng lưới mà nó còn đem lại giá và chi phí thấp hơn.

Hiệu ứng mạng lưới: chất lượng vượt qua số lượng

Những người ủng hộ Bitcoin thích sử dụng thuật ngữ "hiệu ứng mạng lưới" khi nói đến khả năng phục hồi của mạng lưới Bitcoin và mặc dù đúng là một mạng lưới người sử dụng một loại tiền tệ rộng lớn hơn có thể là một tài sản khổng lồ nhưng nó không phải là yếu tố duy nhất cần đến.

Chất lượng của mạng lưới rất quan trọng. Chất lượng của một mạng lưới được gắn liền với giá trị sẵn có và khả năng phát triển theo một hướng hài hoà hơn của nó. Một token tiền mã hóa cơ bản giống như một cổ phần trong hệ sinh thái tổng thể. Hệ sinh thái có giá trị càng lớn, giá cổ phần của bạn (hoặc giá trị tiền tệ của bạn) càng cao.

Khi hệ sinh thái này phát triển mạnh hơn, giá trị thật sự của tiền tệ sẽ tự nhiên tăng lên. Ngược lại, nếu bạn có một mạng lưới các nhà đầu cơ yếu, bị ngắt kết nối, bị chia rẽ, giá của tiền mã hóa càng cao sẽ cho thấy sự thiếu giá trị thật sự và xuất hiện giá trị lạm phát tăng cao.

Do đó, giá trị thực của tiền tệ rất quan trọng trong văn hóa của những người tạo thành mạng lưới. Một mạng lưới kiến và một mạng lưới linh dương đầu bò là những hệ sinh thái hoàn toàn khác nhau. Chúng có các giá trị khác nhau, vì vậy chúng tạo ra các kết quả khác nhau.

Thực tế đáng buồn là loại hình văn hoá hỗ trợ này không thể truyền đạt được sau khi đồng tiền đã bị các nhà đầu cơ tàn phá. Bạn phải thấm nhuần nền văn hoá này ngay từ thời điểm bắt đầu vì nền văn hoá này đã đặt ra dấu hiệu cho thấy hệ sinh thái sẽ phát triển như thế nào. Hành vi của chúng ta giống với linh dương đầu bò hay kiến? Mọi người có xu hướng hoạt động vì lợi ích của bản thân hay vì lợi ích tập thể của nhóm? Có lẽ điều này không có nhiều liên quan đến bản tính bẩm sinh của con người cũng như với thiết kế của hệ thống.

Nếu một hệ thống khuyến khích sự tham lam và cạnh tranh hơn là hợp tác thì hệ sinh thái sẽ phản ánh ít nhiều điều này. Vì vậy, chúng ta chỉ cần phải nhận thức được điều này khi thiết kế các ưu đãi. Hệ sinh thái của một tiền mã hóa cần có các ưu đãi ngay từ đầu sẽ khiến cho mọi người hợp tác. Nói cách khác, những gì cá nhân muốn và lợi ích của nhóm cần phải là điều tương tự. Một mô hình hợp tác như thế này có thể làm tăng giá trị thực sự của đồng tiền trong dài hạn và giữ cho nó ổn định.

Khuyến khích giá cả

Giá thấp có thể không khuyến khích người sử dụng thường xuyên, nhưng sự đánh giá đúng giá cả là một động lực mạnh để thu hút những người có kĩ năng như các nhà hoạt động cơ sở, các nhà đầu tư dự trữ, các nhà tiếp thị, nhà chiến lược, các chuyên gia về sản phẩm và người sử dụng. Những người chơi đáng giá này là bộ não của đồng tiền và có thể giúp đồng tiền phát triển. Tuy nhiên, nếu giá của đồng tiền không ổn định và đã tăng lên khá nhiều thì điều gì sẽ là động lực cho những người có kĩ năng này giúp đồng tiền phát triển?

Đối với vấn đề đó, mọi người thích cảm thấy như họ đã ở tham gia vào dưới đáy của một loại tiền tệ có những yếu tố cho một sự tăng trưởng chớp nhoáng. Những người nghiêm túc với tinh thần "kiến lửa" không muốn đánh cược vào cái gì đó đã được nhồi nhét trước đó và dường như đã đạt đến đỉnh cao.

Ví dụ như Bitcoin: các nhà đầu tư tham gia bây giờ có thể trả hàng ngàn USD hoặc nhiều hơn vì đặc quyền cạnh tranh với các nhà đầu cơ trong một hệ sinh thái hình thành từ sự tham lam và cạnh tranh, dựa vào một loại tiền tệ có nhiều khả năng bị định giá quá cao. Thật là trớ trêu phải không?

Người dùng thực là giá trị

Giá trị cuối cùng xuất phát từ một lượng lớn cơ sở người sử dụng thực và những gì họ mang lại cho hệ sinh thái tiền tệ. Tiền tệ đã phát triển cùng với những người này, không phải vượt qua họ.

Nếu bạn có một cộng đồng nổi bật với đạo đức hợp tác tốt cũng như sự ổn định, bạn đang cho mọi người một đề xuất giá trị mạnh mẽ. Đổi lại, họ sẽ trả lại ưu đãi bằng cách cung cấp việc sử dụng của họ và cuối cùng là lòng trung thành của họ cho đồng tiền của bạn. Có lẽ họ sẽ không phải là kiến lửa, nhưng họ sẽ là những người sử dụng thật sự giúp xây dựng niềm tin trong đồng tiền, chứ không phải là sự không chắc chắn mà các nhà đầu cơ “linh dương đầu bò” mang đến.

Khuyến khích sự vị tha

Khi bạn thiết lập giai đoạn thành công, bạn sẽ mời nhiều người ủng hộ hơn so với đối thủ. Nếu mục tiêu đơn giản là bơm giá trị của một tài sản và bán nó cho những người không nghi ngờ, nó có thể hoạt động trong một thời gian ngắn nhưng cuối cùng mọi người sẽ nhận ra điều đó. Bong bóng cuối cùng sẽ vỡ.

Cạnh tranh và tham lam không phải là những đặc điểm tốt cho chiến lược dài hạn. Giá trị vốn có của đồng tiền phụ thuộc vào sự ổn định và sự tin tưởng đến từ đó. Đó là cách duy nhất mà hệ sinh thái có thể phát triển một cách lành mạnh. Tuy nhiên, điều này phải được thực hiện ngay từ ban đầu bởi vì bạn không thể thuyết phục được một nhóm lớn các nhà đầu cơ hợp tác cho dù bạn có tiếng nói lớn đến đâu. Bạn phải thu hút người tham gia có phẩm chất - và chất lượng đó quan trọng hơn số lượng của họ.

Loại người dùng mà bạn thu hút mang lại ý nghĩa. Con người có khả năng hành động hợp tác nhưng họ cần đủ động lực để hướng dẫn họ. Họ cần một nền văn hoá hỗ trợ hành động chính xác. Bạn không thể yêu cầu họ là người vị tha và sau đó bãi khích lệ sự vị tha.

Khi mạng lưới hợp tác của bạn phát triển lớn hơn và mạnh mẽ hơn, nó sẽ giúp thống nhất tất cả người tham gia hướng tới mục tiêu chung là giữ cho đồng tiền mạnh mẽ. Tất cả những điều này đều đem lại kết quả đáng mong đợi khi hệ thống đạt được sự ổn định ở mức mà đồng tiền có thể không bao giờ đạt được nếu ngược lại. Ở một mức độ toàn cầu, một ngày nào đó, hệ sinh thái có thể đủ lớn để giúp xây dựng một thế giới hợp nhất và hợp tác.

Điều gì tạo nên hệ sinh thái tiền mã hóa

- Hợp tác: Một hệ sinh thái của các thực thể hợp tác, phụ thuộc lẫn nhau phải được tạo ra. Các loại tiền tệ thành công đòi hỏi nhiều nhà cung cấp dịch vụ làm việc suôn sẻ cùng nhau.

- Tập trung vào chất lượng: Mã, mạng lưới và hệ sinh thái phải được xây dựng với sự nhấn mạnh về chất lượng hơn là tốc độ hoặc số lượng.

- Kế hoạch dài hạn: Các dự án đầu cơ ngắn hạn sẽ phát triển như cỏ dại và lụi tàn. Một loại tiền mã hóa thành công phải có một kế hoạch được sắp xếp cẩn thận, dài hạn và có triển vọng.

- Các ưu đãi phù hợp: Phải có các chính sách khuyến khích hợp lý về chất lượng, sự phát triển lâu dài. Sự đánh giá đúng giá cả là chìa khóa cho điều này và tất cả người tham gia trong hệ sinh thái phải được hưởng lợi từ sự đánh giá dài hạn hơn là đầu cơ ngắn hạn.

- Sự hữu ích thực sự: Thực tế, người thật phải sử dụng đồng tiền để nó có bất kỳ giá trị nào đó. Tập trung vào việc tạo ra một mạng lưới thực sự tạo ra giá trị cho người dùng và đối tác kinh doanh.

Nguồn cointelegraph

Dịch Công nghệ tiền ảo

(xin vui lòng tôn trọng người dịch nếu có sử dụng lại bài viết)