Bài viết được dịch từ "White Paper" của Lunyr.

Tóm tắt

Lunyr (phát âm là "lunar") là một hệ thống Bách khoa toàn thư mở phân cấp dựa trên đồng tiền ảo Ethereum trao thưởng cho người dùng ứng dụng token thông qua việc kiểm duyệt bình đẳng và đóng góp thông tin. Chúng tôi đặt mục tiêu để trở thành điểm bắt nguồn cho việc tìm kiếm thông tin chính xác, đáng tin cậy trên Internet với tầm nhìn dài hạn là phát triển một cơ sở tri thức API mà các nhà phát triển có thể sử dụng để tạo ra các ứng dụng phân cấp thế hệ tiếp theo trong trí tuệ nhân tạo AI, thực tế ảo, tăng cường thực tế ảo và nhiều hơn nữa.

Thị trường

Một thành phần chiến lược của nền tảng Lunyr là hệ thống quảng cáo của nó, cho phép việc mua quảng cáo trên nền tảng sử dụng token Lunyr (“LUN”). Mặc dù nền tảng Lunyr độc đáo trong thiết kế, phân quyền và tầm nhìn, nó có thể được đem ra so với Wikipedia.

Wikipedia hiện nay xếp thứ sáu trong tổng số những trang web được truy cập nhiều nhất trên thế giới theo Bảng xếp hạng Alexa. Nó thu hút được 470 triệu khách truy cập là những người xem trên 19 tỷ trang mỗi tháng. Ước tính số lượng doanh thu của quảng cáo Wikipedia có thể tạo ra nếu nó cho phép quảng cáo trên các trang của mình cung cấp đầu mối cho nhu cầu tiềm năng của LUN:

- Năm 2006,Jason Calcanis, nhà đồng sáng lập Weblog, Inc, công ty đã được AOL mua lại, đã xuất bản một bài báo về Wikipedia ước tính doanh thu tiềm năng của quảng cáo hàng năm là 100 triệu USD.  

- Năm 2008,BusinessInsider.com đã tiến hành một phân tích về Wikipedia và đưa ra kết quả doanh thu tiềm năng của quảng cáo hàng năm là 350 triệu USD.

- Năm 2011,Vincent Juhel xuất bản một luận án về Wikipedia cho HEC Paris, và đi đến kết quả doanh thu tiềm năng của quảng cáo hàng năm là 1.6 tỷ USD.

Tầm nhìn

Đầu tiên chúng ta sẽ tập trung vào việc tinh chỉnh hệ thống để cải tiến độ chính xác, phát triển nội dung và gia tăng số lượng người đọc. Một khi cơ sở tri thức lớn mạnh, chúng ta sẽ thu hút thêm nhiều người đọc bằng cách khuyến khích đóng góp dữ liệu gần thời điểm thực tế về các sự kiện trên thế giới và bản dịch bằng nhiều ngôn ngữ. Cuối cùng, Lunyr dự định thiết lập thương hiệu của mình trên toàn cầu với tư cách một cơ sở tri thức phân cấp chính xác và đáng tin cậy.

Để tiến thêm một bước xa hơn, chúng tôi sẽ xây dựng hệ sinh thái bằng cách phát triển một API thu hút các nhà phát triển. API Lunyr này sẽ cho phép các nhà phát triển sử dụng cơ sở tri thức như một khung sườn để tạo ra các ứng dụng phân cấp thế hệ tiếp theo trong trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo, tăng cường thực tế ảo và nhiều hơn nữa.

Lunyr API

API Lunyr hứa hẹn sẽ đem lại sự thay đổi đáng kể trong mô hình kinh doanh hiện tại và tạo ra những mô hình mới. Chuỗi khối Ethereum hiện không có kiến thức về thế giới thực, tuy nhiên các ứng dụng hữu ích nhất yêu cầu thông tin về thế giới thực. Thông qua API Lunyr, ứng dụng phân cấp sẽ có thể khai thác cơ sở tri thức và lấy dữ liệu chính xác về các sự kiện và thông tin từ thế giới thực. Điều này đem lại lợi ích tức thì cho ứng dụng Trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo và tăng cường thực tế ảo

Trí tuệ nhân tạo

Các dự án Trí tuệ nhân tạo tương tự như Siri và Amazon Echo được nâng cao với API Lunyr. Khi người dùng đặt câu hỏi dựa trên thực tế, ứng dụng phân quyền có thể tìm kiếm trong cơ sở tri thức Lunyr và cung cấp cho người sử dụng câu trả lời  chính xác và đáng tin cậy.

Thực tế ảo

API Lunyr sẽ tăng cường tính gần gũi và bản năng trong trải nghiệm tương tác với thế giới ảo. Hãy tưởng tượng bạn đang đeo một chiếc tai nghe thực tế ảo cho phép bạn trải nghiệm cảm giác bước đi trên bề mặt sao Hỏa. Khi bạn đi dọc theo nền đất đỏ lạnh giá, thông tin về các mốc ranh giới chính và bão cát khổng lồ xuất hiện. Tất cả các thông tin này được rút ra từ cơ sở tri thức.

Tăng cường thực tế ảo

API Lunyr có thể là nền tảng cho các ứng dụng dựa vào học tập trong tăng cường thực tế ảo. Hãy tưởng tượng bạn đang ở bãi biển vào một ngày trời nắng và nhìn thấy những bông hoa đẹp bên bờ biển. Bạn muốn biết chúng là hoa gì chỉ cần đeo lên kính tăng cường thực tế ảo, nó sẽ xác định những bông hoa đó, tìm kiếm trong cơ sở tri thức và cung cấp cho bạn tất cả các thông tin cần thiết để thỏa mãn sự tò mò của bạn.

Vấn đề

Các cơ sở tri thức mở hiện nay đang phải đối mặt với các vấn đề về sự tập trung, kiểm duyệt và thiếu chính xác.

Sự tập trung

Hệ thống tập trung biểu diễn các điểm sai sót đơn độc do các cơ quan trung ương kiểm soát. Các cá nhân dựa vào các hệ thống này phải tin rằng các cơ quan chức năng sẽ không lạm dụng quyền vì mục đích tư lợi cá nhân. Tuy nhiên, trong thực tế thì rất khó để cưỡng lại sự cám dỗ lạm dụng quyền lực ngay cả với những nhà chức trách đáng kính nhất. Vào năm 2012, Wikipedia tự ý ngưng hoạt đông trong 24 giờ để phản đối luật chống ăn cắp bản quyền trên internet, ngăn cản người dùng trên toàn thế giới truy cập vào bất kỳ thông tin nào. 

Kiểm duyệt

Các hệ thống tập trung dễ chịu ảnh hưởng bởi việc kiểm duyệt. Chính phủ cai trị thông qua áp bức thực hiện kiểm soát người dân bằng cách cấm họ tiếp cận với nguồn tri thức tự do. Syria nằm trong số các chính phủ kiểm duyệt Internet tràn lan. Syria chặn các trang web vì các lý do chính trị và bắt giữ những ai truy cập chúng. Trước đó, Syria đã chặn Wikipedia tiếng Ả Rập từ tất cả các Nhà cung cấp dịch vụ Internet trong nước, ngay cả sinh viên đại học cũng bị cấm truy cập vào Wikipedia. 

Tính thiếu chính xác

Trên Wikipedia, nhiều bài báo có thể được chỉnh sửa bởi bất cứ ai có kết nối internet. Do đó, người dùng có thể dễ dàng làm sai lệch thông tin. Mặc dù các bài báo phổ biến nếu thiếu sự chính xác có thể được điều chỉnh lại nhanh chóng, các bài báo ít phổ biến hơn có thể không được chỉnh sửa trong nhiều tháng. Ví dụ như John Seigenthaler, cựu trợ lý của Thượng nghị sĩ Mỹ Robert Kennedy, đã bị nhầm lẫn là dính líu đến vụ ám sát anh em Kennedy trong tiểu sử của ông trên Wikipedia suốt hơn bốn tháng.

Giải pháp

Nền tảng sáng tạo của Lunyr giải quyết các vấn đề về tập trung hóa, kiểm duyệt và tính thiếu chính xác thường thấy trong các cơ sở tri thức hiện nay.

Phân cấp

Nền tảng Lunyr được xây dựng dựa trên Ethereum và do đó được phân cấp, chống kiểm duyệt và hoạt động độc lập. Không có bất cứ điểm sai sót đơn độc nào tồn tại. Không có cơ quan trung ương hoặc người trung gian nào sở hữu hoặc có thể làm sai lệch thông tin. Các quy tắc trong đó mọi người tương tác với cơ sở tri thức và với nhau được thoả thuận từ hai phía và được thi hành thông qua các hợp đồng thông minh được kiểm chứng công khai trên chuỗi khối.

Hệ thống khuyến khích token

Ethereum cho phép tạo ra các token ứng dụng, có thể được sử dụng trong một hệ thống khuyến khích để thay thế người trung gian. Trong hệ thống của Lunyr, các token đóng một vai trò chủ chốt trong việc cung cấp các ưu đãi kinh tế để hành vi hợp lý của các cá nhân mang lại lợi ích chung.

Không giống như trong Wikipedia, người tình nguyện phải hy sinh thời gian của họ để đóng góp và chứng thực thông tin, trong nền tảng của Lunyr, những người đóng góp được khen thưởng cho việc làm của mình và được khuyến khích tiếp tục làm gia tăng giá trị của hệ sinh thái.

Kiểm duyệt bình đẳng bắt buộc

Sự phá hoại và thay đổi sai lệch thông tin được loại bỏ trong nền tảng Lunyr. Tất cả nội dung được trình lên đều trải qua một quá trình kiểm duyệt bình đẳng bắt buộc và không được giao phó cho cơ sở tri thức cho đến khi được chứng thực về độ tin cậy và  tính chính xác. Một hệ thống khuyến khích mạnh mẽ được điều khiển bởi các token ứng dụng đảm bảo những người kiểm duyệt bình đẳng hành xử vì lợi ích lớn nhất của hệ sinh thái.

Thiết kế nền tảng

Thiết kế nền tảng sáng tạo của Lunyr hòa hợp hành vi kinh tế lý trí của từng cá nhân với lợi ích chung của toàn bộ hệ sinh thái.

Kiểm duyệt bình đẳng

Quy trình hoạt động của người đóng góp bắt đầu với việc thêm hoặc chỉnh sửa thông tin trong cơ sở tri thức với hy vọng nhận được phần thưởng. Tất cả các bài nộp lên đều phải qua một quá trình kiểm duyệt bình đẳng bắt buộc và sẽ không được giao phó cho cơ sở tri thức trừ khi được chấp thuận. Mỗi bài nộp đòi hỏi phải có nguồn để người đánh giá có thể xác nhận độ tin cậy và tính chính xác của bài. Do đó, spam, giả mạo hoặc nội dung độc hại sẽ bị lọc ra.

Mỗi người dùng đóng góp nội dung cũng được yêu cầu kiểm duyệt bình đẳng bài nộp khác. Chúng tôi sử dụng Machine Learning để ghép những người kiểm duyệt bình đẳng với các chủ đề họ quen thuộc. Các bài nộp không được giao phó trừ khi chúng vượt qua sự đánh giá của nhiều người kiểm duyệt bình đẳng.

Điều quan trọng là những người kiểm duyệt bình đẳng cũng phải là những người có đóng góp để chắc chắn rằng chỉ những cá nhân gắn bó về mặt kinh tế với sự phát triển của hệ sinh thái mới có thể kiểm duyệt bình đẳng bài nộp. Những thành phần xấu cố gắng tấn công hệ thống sẽ phải đối mặt với số lượng thành viên khổng lồ trong một liên minh được dẫn dắt bởi một hệ thống khuyến khích mạnh mẽ.

Token ứng dụng

Một khi bài nộp thông qua kiểm duyệt bình đẳng, người đóng góp được khen thưởng mã đóng góp (CBN) và mã danh dự (HNR). Cả CBN và HNR đều không thể được chuyển sang cho người khác, đảm bảo rằng chỉ những người dùng đã cam kết cùng sự phát triển vững mạnh của hệ sinh thái nắm giữ CBN và HNR.

CBN được sử dụng để tính toán xem một cá nhân sẽ được khen thưởng bao nhiêu LUN trong thời hạn khen thưởng hiện tại. CBN được tự động dùng hết sau khi phần thưởng LUN được phân phối trong thời hạn hai tuần khen thưởng. LUN được sử dụng để chi trả cho quảng cáo trên nền tảng.

HNR được sử dụng để đưa ra đề xuất và bình chọn về các vấn đề trong Hệ thống Tranh chấp và Phân giải. Nó hao dần trong khi sử dụng.

Tranh chấp và Phân giải

Hệ thống tranh chấp và phân giải sẽ giải quyết bất kỳ vấn đề liên quan đến nội dung và chất lượng không được thông qua kiểm duyệt bình đẳng. Các vấn đề như nội dung độc hại, phá hoại và tái tổ chức nội dung được xử lý ở đây. Các đề xuất và phiếu bầu sẽ tốn HNR. Điều quan trọng là HNR chỉ có những người dùng đã cam kết với hệ thống sinh thái nắm giữ để điều chỉnh các đề xuất và bình chọn của mình phù hợp với sự phát triển của hệ sinh thái,

Mỏ LUN

Phần thưởng LUN đến từ một mỏ LUN được tích lũy và phân phối cho những người đóng góp vào mỗi cuối kì hạn thưởng kéo dài hai tuần. Số lượng LUN mà mỗi cá nhân đóng góp được tặng dựa trên phần trăm tổng số CBN mà họ giữ trước khi kết thúc mỗi thời hạn là hai tuần. Hợp đồng thông minh đảm bảo rằng việc phân phối diễn ra minh bạch và công bằng.

Mỏ LUN đến từ hai nguồn:

- LUN mới được tạo ra và phân phối định kỳ cách hai tuần một lần

- LUN được sử dụng để chi trả cho quảng cáo

Nguồn LUN tăng với tỷ lệ hàng năm là 3% của nguồn cung cấp token ban đầu. Sự tăng trưởng này sẽ không bắt đầu cho đến khi phát hành Beta trên Mainnet. Những LUN được bổ sung cung cấp nhiên liệu cho hệ sinh thái phát triển ngay từ đầu. Đồng thời, lạm phát giảm dần theo thời gian theo hướng xuống không, còn được gọi là giải lạm phát.

Lunyr nhận được 15% từ mỏ LUN mỗi hai tuần một lần. Sự phân phối này khuyến khích Lunyr phát triển hệ sinh thái. Vì nguồn giá trị chính của Lunyr là LUN, phúc lợi của Lunyr gắn liền với phúc lợi của hệ sinh thái. Vì vậy, việc Lunyr cần làm là liên tục nâng cấp và cải thiện hệ sinh thái để nó tăng lên về mặt giá trị cho tất cả người tham gia.

Ngoài mỏ LUN, Lunyr có thể bán LUN bổ sung cho người mua trong tương lai. Họ có thể làm như vậy thông qua trao đổi, khối chuỗi hoặc bằng những cách khác.

Lunyr có thể thay đổi kích thước của mỏ LUN, sự phân phối LUN và những các vấn đề liên quan khác mà họ tin tưởng, theo phán đoán hợp lý của mình, có lợi cho sự tăng trưởng và phát triển nền tảng LUN, hoặc được coi là hợp lý tùy theo từng trường hợp. Hãy nhớ rằng về mặt lí trí Lunyr sẽ không thực hiện bất kỳ hành vi tham nhũng nào. Lunyr gắn liền với LUN và bất kỳ quyết định nào làm giảm giá trị của LUN và của cơ sở tri thức sẽ có hại cho Lunyr.

Quảng cáo

LUN được sử dụng để đặt quảng cáo trên nền tảng. Quảng cáo dựa trên văn bản như những quảng cáo ở Quora. Chúng tôi sử dụng Machine Learning để làm cho quảng cáo để ý nội dung. Quảng cáo sẽ không được giao phó cho nền tảng cho đến khi họ vượt qua Hệ thống kiểm duyệt bình đẳng bắt buộc.

Quảng cáo là một thành phần quan trọng của hệ sinh thái Lunyr. Chúng tạo ra nhu cầu mạnh mẽ về LUN từ những người có nguồn tài chính. Quảng cáo cung cấp nguồn lực kinh tế tạo nên những hiệu ứng mạng khi càng ngày càng nhiều người đóng góp và người đọc tham gia vào hệ sinh thái

Lộ trình

Lunyr cam kết sẽ hoàn thành mỗi cột mốc trên lộ trình. Ngoài việc công khai rõ ràng và minh bạch trên các kênh truyền thông, chúng tôi cũng dự định cung cấp tiến độ cập nhật.

Chúng tôi sẽ cung cấp sẵn các tài liệu sau:

- Bản tin phát triển

- Bài đăng trên blog về nghiên cứu và phát triển